با تصویب شورای گسترش آموزش عالی در جلسه شماره 97 مورخ 15/5/1353 مدرسه عالی کشاورزی و دامپروری در شهر زنجان تاسیس و شروع به کار نموده و مقرر گردید که از اول مهرماه سال 1354 فعالیت آموزشی خود را با پذیرش 72 دانشجو از طریق آزمون سراسری در دو رشته مدیریت کشاورزی و مدیریت دامپروری آغاز کند.
پس از سه سال با تلاش عدهای از مسئولین استان و دانشگاهیان و امکانات خوب موجود در استان، در جلسه 11/3/1364 شورای بازگشایی وزارت فرهنگ و آموزش عالی، ضمن احیاء دانشکده کشاورزی زنجان؛ و همگام با موافقت شورای گسترش آموزش عالی در 5/2/1366، مبنی بر پذیرش دانشجو در آموزشکده فنی زنجان، مجوز تبدیل دانشکده کشاورزی زنجان به مجتمع آموزش عالی زنجان (شامل آموزشکده فنی و دانشکده کشاورزی) در تاریخ 19/2/1366را صادر نمود.
همچنین با تأسیس دانشکده علوم در سال 1369 و دانشکده ادبیات و علوم انسانی در سال 1370، سرانجام در تاریخ 15/11/1370 وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت با ارتقاء مجتمع آموزش عالی زنجان به دانشگاه زنجان موافقت نمود. در حال حاضر دانشگاه زنجان با 4 دانشکده: علوم، علوم انسانی، کشاورزی، مهندسی، 9865 نفر دانشجو در 177 رشته تحصیلی و با 399 نفر هیات علمی مشغول به فعالیت است.
دانشگاه زنجان طی چهل سال پیروزی انقلاب اسلامی مسیر رشد و توسعه را طی کرده و امروز تبدیل به دانشگاه بالغ در سطح کشور شده است. در دهه نخست انقلاب اسلامی تلاش برای توسعه کمی در رشته های کشاورزی و پیگیری ارتقاء جایگاه آموزشکده به مرکز آموزش عالی پیگیری و محقق شد.
ارتقاء جایگاه مرکز آموزش عالی به دانشگاه و توسعه کمی و کالبدی دانشگاه در دهه دوم انقلاب اسلامی محقق شد و طی دهه سوم انقلاب اسلامی توسعه رشته های فنی و توسعه فیزیکی دانشگاه انجام شد. در دهه چهارم انقلاب اسلامی نیز توسعه کیفی دانشگاه با گسترش رشته های آموزشی و همچنین حرکت در جهت تبدیل شدن از دانشگاه آموزشی به دانشگاه آموزشی- پژوهشی محقق گردید.
جذب هیات علمی در گروه های مختلف آموزشی طی دهه چهارم انقلاب اسلامی انجام شد و این دانشگاه تبدیل به دانشگاه بالغ گردید. ودستیابی به تراز مطلوب دانشگاه متوسط به بالای کشوری و دانشگاه خوب مرکز استانی نیز طی دهه چهارم انقلاب اسلامی محقق شد.
تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه زنجان از تعداد 15 نفر سال 1357 به 404 نفر در سال 1397 رسیده است. تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه زنجان در سال 1368 به تعداد 27 نفر بوده که با یک روند رو به رشد در سال 1377 به 115 نفر، در سال 1387 به 230 و در سال 1388 به تعداد 234 نفر رسیده است.
تعداد دانشجویان این دانشگاه در سال 1357 به تعداد 119 نفر بوده است. در سال 1367 این تعداد به 398 نفر بالغ شده و در سال 1377 به تعداد 2 هزار و 480 دانشجو رسیده است. در سال 1397 تعداد دانشجویان دانشگاه زنجان به 9 هزار و 865 نفر رسیده و این در حالی است که 10 سال قبل تعداد دانشجویان این دانشگاه به میزان 8 هزار و 388 نفر بوده است.
سرانه تعداد مقالات ISC در این دانشگاه در ابتدا وضعیت مطلوبی نداشته اما در سال 1387 به 3 دهم و در سال 1388 به 28 صدم رسیده است. این سرانه در سال 1397 به 1.05 بالغ گردیده است. تعداد طرح های پژوهشی داخلی و خارجی این دانشگاه نیز در سال 1397 به تعداد 24 طرح بوده که این میزان در سال 1388 به تعداد 36 طرح، در سال 1387 به تعداد 24 طرح و سال 1378 به تعداد یک طرح بوده است.
تعداد گروههای آموزشی دانشگاه زنجان در سال 1357 به تعداد دو گروه بوده است. این تعداد در سال 1368 به پنج گروه رسیده و با روند رو به رشد طی سال 1377 به 18 گروه رسیده است. در سال 1387 تعداد گروه های آموزشی این دانشگاه به میزان 34 گروه بوده و هم اکنون به 35 گروه بالغ شده است.
این دانشگاه اهدافی برای سال های آتی تعریف کرده که می توان به توسعه و ایجاد رشتههای جدید و بینرشتهای با در نظر گرفتن نیازهای منطقه، رصد مستمر رشتههای کم تقاضا و تدوین برنامه تحول و توسعه بین رشتهای آنها و توسعه رشته گرایشهای جدید به جای رشتههای کم تقاضا، اعزام دانشجو به المپیادهای علمی دانشجویی، حمایت و تشویق دانشجویان نخبه و ممتاز و تقویت روحیه معنوی دانشگاهیان از طریق گسترش برگزاری برنامههای مذهبی در مناسبتهای مختلف اشاره کرد.
تقویت فرهنگ مطالبهگری و مشارکتهای سیاسی و اجتماعی دانشگاهیان (شرکت در انتخابات، اجتماعات و …)، توسعه کمی و کیفی آزمایشگاه های آموزشی، تعریف دورههای مهارتی برای دانشجویان و تغییر سرفصل ها متناسب با مهارت افزایی از اهداف دیگر این دانشگاه محسوب می شوند.